wilson prensipleri ne demek?

Wilson İlkeleri

Wilson İlkeleri, I. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte ABD Başkanı Woodrow Wilson tarafından 8 Ocak 1918'de Amerikan Kongresi'ne sunulan ve savaş sonrası dünya düzenini şekillendirmeyi amaçlayan bir dizi prensiptir. Bu ilkeler, savaşın nedenlerini ortadan kaldırmayı, kalıcı bir barış sağlamayı ve uluslararası ilişkilerde adaleti tesis etmeyi hedeflemiştir.

Temel ilkeler şunlardır:

1. Açık Diplomasi: Gelecekte tüm uluslararası anlaşmalar açıkça yapılmalı ve gizli antlaşmalardan kaçınılmalıdır. Bu ilke, savaş öncesi dönemde sıkça rastlanan gizli diplomasi ve ittifakların yarattığı güvensizlik ortamını ortadan kaldırmayı amaçlamıştır.
2. Denizlerin Serbestliği: Barış zamanında ve savaşta denizlerde seyrüsefer özgürlüğü sağlanmalıdır. Bu ilke, özellikle İngiltere'nin denizlerdeki hegemonyasına karşı bir denge unsuru oluşturmayı hedeflemiştir.
3. Serbest Ticaret: Uluslararası ticarette engeller kaldırılmalı ve ülkeler arasında eşit ticaret imkanları sağlanmalıdır. Bu ilke, ekonomik rekabetin savaş nedeni olmasını engellemeyi ve refahı artırmayı amaçlamıştır.
4. Silahlanmanın Azaltılması: Ülkeler arasındaki silahlanma yarışını engellemek için ulusal güvenliği sağlayacak en düşük seviyede silahlanma yapılmalıdır. Bu ilke, askeri harcamaların azaltılması ve barışçıl çözümlere odaklanılması gerektiğini vurgulamıştır.
5. Sömürgeciliğin Adil Çözümü: Sömürgecilik sorunları, sömürge halklarının çıkarları da göz önünde bulundurularak adil bir şekilde çözülmelidir. Bu ilke, sömürge halklarının kendi kaderlerini tayin etme hakkını savunmuştur.
6. İşgal Altındaki Toprakların Boşaltılması: Savaş sırasında işgal edilen tüm topraklar boşaltılmalıdır. Bu ilke, toprak bütünlüğünün korunması ve işgal yoluyla kazanılan avantajların kabul edilmemesi gerektiğini ifade etmiştir.
7. Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı: Her ulusun kendi geleceğini belirleme hakkı vardır ve ulusal sınırlar halkların isteklerine göre çizilmelidir. Bu ilke, özellikle imparatorlukların yıkılmasıyla ortaya çıkan yeni devletlerin kurulmasında etkili olmuştur. Daha detaylı bilgi için: Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı
8. Milletler Cemiyeti: Uluslararası sorunları çözmek ve barışı korumak amacıyla bir uluslararası örgüt kurulmalıdır. Bu ilke, daha sonra Milletler Cemiyeti'nin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Daha detaylı bilgi için: Milletler Cemiyeti

Wilson İlkeleri, savaş sonrası dönemde dünya siyasetini önemli ölçüde etkilemiş olsa da, uygulamada tam olarak hayata geçirilememiştir. Özellikle ulusların kendi kaderini tayin hakkı ilkesi, yeni devletlerin kurulmasında etkili olmuş, ancak büyük devletlerin çıkarları nedeniyle her zaman tutarlı bir şekilde uygulanmamıştır.